1-POLİÇENİN MAHİYETİ

Poliçede de havalede olduğu gibi, üçlü bir ilişki vardır: Keşideci ve muhatap arasındaki ilişki, keşideci ile lehdar arasındaki ilişki ve nihayet lehdar ile muhatap arasındaki ilişki. Birincisine karşılık (provizyon) ilişkisi, ikincisine bedel ilişkisi, üçüncüsüne de havale ilişkisi denir.
Keşideci ile muhatap arasındaki mevcut ilişkiye göre, keşideci muhatap üzerine poliçe keşide eder. Bu ilişkinin mahiyeti çeşitli olabilir: Keşideci ile muhatap arasında satım, kira veya kredi ilişkisi olduğu gibi, keşideci muhatap üzerine hatır senedi de çekebilir. Provizyon ilişkisi kavramı geniştir: bütün bu ilişkileri kapsar.
Keşideci, senedi lehdara belli bir karşılık için vermiştir. Başka bir deyişle, keşideci lehdara olan borcunun karşılığında kendisine senet verir. Keşideci lehdara olan borcunun karşılığında kendisine senet verir. Keşideci ile lehdar arasındaki ilişki de bedel ilişkisi ismini taşır.
Poliçe ile muhataba ve lehdara yetki verildiğinden lehdar ile muhatap arasındaki ilişki havale sayılır. Havalede çifte yetki vermektedir.

2-POLİÇEDE BULUNMASI GEREKEN UNSURLAR

A-MECBURİ UNSURLAR:

Poliçenin mecburi unsurları; poliçe kelimesi, belli bir bedelin ödenmesi hususunda kayıtsız şartsız havale, muhatabın adı ve soyadı, keşide tarihi ve keşidecinin imzasından ibarettir. Bu gruba dahil bulunan unsurlardan biri bulunmadığı takdirde, senet poliçe niteliğini kaybeder.
i-Poliçe kelimesi: Senet metninde, poliçe kelimesinin ve eğer senet Türkçeden başka bir dille yazılmış ise o dilde poliçe karşılığı olarak kullanılan kelimenin bulunması gerekir.
Poliçe kelimesinin senet metninde bulunmasına dikkat edilir. Bu suretle, herhangi bir senedin üzerine sonradan poliçe kelimesinin yazılması suretiyle o senede poliçe niteliği verilmesi tehlikesi giderilmiş olur.
Senette, poliçe için gerekli bütün şartlar mevcut olabilir: fakat sadece poliçe kelimesi yoksa bu gibi senetler emre yazılı havale sayılır.
Bu senetler, bir çok yönden poliçe hükmündedir. Ancak, emre yazılı havale, kabul için arz olunmaz. Bu itibarla da bu senetler, kabul için arz edilir ve kabulde de imtina olunursa, hamilin bu senetten dolayı hiçbir müracaat hakkı söz konusu olamaz. Fakat emre yazılı havaleyi muhatap kabul etmiş olduğu takdirde bu kabul, poliçenin kabulü hükmündedir. Bununla beraber, muhatap poliçeyi kabul etmiş olsun olmasın, vadeden evvel iflas etmiş olur veya ödemelerini tatil etmiş bulunur veya aleyhine yapılan icra takibi semeresiz kalır ise hamil vadeyi beklemeden, müracaat hakkını kullanamaz. Kabul edilmemiş bir emre yazılı havalenin keşidecinin (havale edenin) iflası halinde de durum aynıdır.
İcra-İflas kanunun, çekler, poliçeler ve bonolar hakkındaki takibe ilişkin hükümleri emre yazılı havaleye uygulanmaz.
ii-Belli bir bedelin ödenmesi hususunda kayıtsız şartsız havale: Havale kayıtsız şartsız olmalıdır. Mesela “Nezdinizde doğacak alacağımdan 500 TL ödeyiniz” şeklinde düzenlenen bir senet poliçe hükmünde değildir.
Poliçe ile bir nakit ödenmesi söz konusudur. Bu itibarla poliçe ile bir misli eşyanın veya kıymetli evrakın verilmesi emrolunamaz. Bununla beraber, mutlaka Türk parasının mecburiyeti söz konusu değildir.
Bedel (yabancı paraya göre düzenlenen senetlerde), vade günündeki rayiç üzerinden Türk parası olarak tespit edilir. Buna karşılık, altın esası üzerinden poliçe düzenlenemez: çünkü altın mal hükmündedir. Keza, poliçeye “yabancı para veya Türk parası” kaydı da konamaz. Mesela “50 Dolar veya 500 TL ödeyiniz” kaydı poliçenin niteliğini kaybettirir.
Esas itibariyle poliçede faiz şartı caiz değildir; ancak görüldüğünden belli bir süre sonra ödenecek poliçelerde keşideci tarafından poliçeye faiz şartı da konabilir. Bu iki grup poliçede, poliçenin ne zaman ödenmek için muhataba ibraz olunacağını tayin etmek mümkün değildir. Bu itibarla faiz, hesaplanıp poliçe bedeline ilave edilemez. Bu sebeple de, bu tür poliçelerde faiz şartına cevaz verilmiştir. Diğer poliçelerde faizi peşinen hesaplayıp bedele ilave etmek mümkün olduğundan faiz şartının poliçeye konulması yasaklanmıştır. Faiz miktarının poliçede gösterilmesi şarttır; aksi takdirde faiz şartı yazılmamış sayılır. Aksi öngörülmemişse faiz, poliçe keşide edildiği günden itibaren işlemeye başlar.
Poliçe bedeli hem yazı hem de rakam ile gösterilip de iki bedel arasında fark bulunursa yazılı olan gösterilen bedele itibar olunur. Poliçe bedeli yalnız yazı ile veya yalnız rakamla müteaddit defalar gösterilmiş olup da bedeller arasında fark bulunursa en az bedel muteber sayılır.
iii-Muhatabın adı ve soyadı: Poliçede birden fazla muhatap gösterilebilir. Muhataplardan birinin poliçeyi kabul etmesi halinde, hamilin müracaat hakkı doğar. Poliçede, muhatapların alternatif bir şekilde gösterilmesine müsaade edilmemektedir. Mesela “Ahmet Gider bu poliçeyi kabul etmediği takdirde poliçe Emin Çerez’e arz edilecektir.” Şeklinde muhatap gösterilemez.
Poliçede muhatap olarak gösterilmiş bulunan kimsenin hayal mahsulü olması önemli değildir. Bu hal poliçenin niteliğini etkilemez.
iv-Lehdarın adı ve soyadı: Poliçe kime veya kimin emrine ödenecekse poliçede onun ad ve soyadının bulunması gerekir. Lehdarın ad ve soyadının senet metninde bulunması şartı poliçelerin hamile düzenlenemeyecekleri kuralını teyit eder. Bununla beraber, poliçenin beyaz ciro ile devri mümkün olduğuna göre, beyaz ciro ve teslim ile devredilen poliçe hamile yazılı senedin hükümlerini doğurur.
Poliçede birden çok lehdarın gösterilmesi caizdir. Bu takdirde, lehdarlar birlikte ciro ve teslim ettikleri poliçe muhteviyatından dolayı müteselsilen sorumlu olurlar. Lehdarlar arasında, aynı zamanda, müteselsil alacaklılık olduğu söylenebilir. Muhatap, lehdarlardan birine poliçe muhteviyatını ödemek suretiyle borcundan kurtulur. Lehdarların alternatif bir şekilde gösterilip gösterilemeyeceği konusu ise ihtilaflıdır.
v-Keşide tarihi ve yeri: Keşide tarihinin poliçede mutlaka gösterilmesi gerekir. Keşide yeri ise, poliçeye uygulanacak hukuk bakımından önemlidir. Keşide yeri gösterilmeyen poliçe, keşidecinin soyadı yanında gösterilen yerde keşide edilmiş sayılır.
vi-Keşidecinin imzası: Keşidecinin imzasının senet muhteviyatını kapsayacak şekilde, poliçenin altında bulunması gerekir.
“Temsile yetkili olmadığı halde bir şahsın temsilcisi sıfatıyla bir poliçeye imza koyan kimse, o poliçeden dolayı bizzat mesul olur ve poliçeyi ödediği takdirde temsil olunanın haiz olacağı haklara sahiptir. Yetkisini aşan temsilci için dahi hüküm böyledir.” Görüldüğü üzere yetkisi olmayan ya da yetkisini aşan temsilci, keşideci gibi sorumlu tutulmaktadır.
Senedi başkası adına imzalayan kişi keşideci sayılır. Keşideci ile hesabına poliçe tanzim edilen kimse arasında komisyon ilişkisi vardır. Bu itibarla keşideci aynı zamanda komisyoncu durumundadır.
vii-Ödeme yeri: Ayrıca yazılmamışsa, muhatabın soyadı yanında yazılan yer ödeme yeri ve aynı zamanda da muhatabın ikametgahı sayılır. Bu şekilde dahi ödeme yeri tespit edilmiyorsa senet poliçe olmaktan çıkar.